„Postawa ciała jest subtelnym wskaźnikiem stanu aktywności organizmu ludzkiego; każdy upadek sił rozwojowych jakiejkolwiek rodziny lub społeczeństwa , każde pogorszenie stanu zdrowia osobnika, znajduje swój wyraz w pogorszeniu postawy.”

Hans Spitzy

W wieku przedszkolnym okres rozwoju dziecka jest bardzo szczególny. Dziecko poprzez obserwację, naśladowanie , nabywanie odpowiedniego czucia stara się dokładnie skoordynować swoje ruchy aby były płynne. Dziecko mające zdolność motoryczną oraz umiejętności ruchowe umie je wykorzystać podczas zabaw ruchowych. Aby zapobiegać wadom postawy u dzieci należy zadbać o formy aktywności ruchowej dostosowane do wieku dziecka. Najważniejsze jest wyrobienie u dzieci nawyku prawidłowej postawy ciała poprzez : zabawy ruchowe, ćwiczenia korekcyjne, przez które dziecko umie rozróżnić postawę prawidłowa od nieprawidłowej. Postawa jest jednym ze wskaźników prawidłowego rozwoju oraz statycznej i dynamicznej sprawności ciała.

W okresie przedszkolnym rozwój fizyczny wykazuje już pewną stabilizację. Przyrost masy ciała ulega zmniejszeniu, efektem tego jest szczuplenie sylwetki i dalsza zmiana proporcji ciała, spowodowana dynamicznym wzrastaniem tułowia, zwłaszcza kończyn dolnych. Roczny przyrost wysokości ciała wynosi około 5 – 7 cm, natomiast masy ciała 2 – 2,5 kg. Między 3 a 7 rokiem życia dziecko rośnie przeciętnie o 27 cm, a masa ciała zwiększa się o 10 kg. Największe przyrosty roczne przypadają na okres między 5 a 7 rokiem życia i wynoszą około  7 cm wzrostu  i około 3 kg wagi.

W odniesieniu do postawy ciała nie zaleca się stosowanie określenia „idealna”. Dokonując oceny postawy ciała, należy uwzględnić fakt ,że wykazuje ona dużą zmienność i zależy od wielu różnych czynników , spośród których bardzo ważne są : wiek , płeć oraz typ pudowy somatycznej. Inna jest postawa przedszkolaka i nastolatka, różnią się między sobą dziewczynki i chłopca, odmienne są także skłonności do występowania wad postawy u dziecka o astenicznym i pyknicznym typie budowy. Stąd zamiast o idealnej lepiej mówić o prawidłowej postawie ciała. Chociaż między dzieckiem z najmłodszej i najstarszej grupy przedszkolnej zauważ się istotne różnice w ogólnym wyglądzie przyjęto podobne wzorce postaw nawykowych dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat. A zatem prawidłową habitualną  postawę ciała dziecka w wieku przedszkolnym charakteryzuje

w oględzinach z boku :

– obecność lordozy szyjnej

– niewielka kifoza piersiowa

– dobrze wysklepiona klatka piersiowa

– zaznaczona lordoza lędźwiowa

– wysunięty do przodu brzuch

w oględzinach z tyłu:

– prosty kręgosłup

– poziome i równoległe względem siebie ustawienie barków, łopatek i bioder

– symetryczne trójkąty talii

– niewielka koślawość kolan

– ustawienie pięty w przedłużeniu osi podudzia

Postawą ciała nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej.

Cechy charakteryzujące prawidłową postawę zależą od:

1. prawidłowego ukształtowania układu kostno – więzadłowego
2. dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego
3. sprawnie działającego układu nerwowego

Ogólnie prawidłowa postawa charakteryzuje się następującymi cechami:

1. prostym ustawieniem głowy
2. fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej
3. dobrze wysklepioną klatką : przednia ściana klatki piersiowej jest częścią ciała najdalej wysuniętą ku przodowi
4. dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych
5. prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami

W dobrej postawie poszczególne odcinki ciała zachowują harmonię we wzajemnym ułożeniu , zapewniając płynności ruchów i stabilność podporu z najmniejszym użyciem energii.

Postawę dziecka możemy ocenić dopiero przy pierwszych samodzielnych próbach stania. Kręgosłup posiada już wtedy wykształcone przodowygięcie  w odcinku szyjnym i lekkie tyłowygięcie w odcinku piersiowo – lędźwiowym .Tak więc za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie:

a) z przodu

– mięsnie szyi

– mięśnie klatki piersiowej

– mięśnie brzucha

– mięsień czworogłowy uda

b) z tyłu

    – prostownik grzbietu

    – mięśnie pośladkowe

    – mięśnie kulszowo – goleniowe

Postawa ciała zmienia się w ciągu dnia pod wpływem najróżnorodniejszych bodźców . Dobre samopoczucie , radość , chęć dobrej prezencji, słowem wszystko co tonizuje człowieka , pobudza do przyjęcia lepszej postawy i odwrotnie –  zmęczenie, przygnębienie, złe samopoczucie – sprzyja wadom postawy .

Poprzez postawę prawidłową można rozumieć taką jaka występuje w dostatecznie dużym odsetku, aby można ją było uznać znamienną dla danej klasy wieku czy okresu ontogenezy, a jednocześnie jest charakterystyczna dla dzieci zdrowych, o poprawnym rozwoju fizycznym i psychicznym oraz wydolności ruchowej.

Postawa prawidłowa jest takim układem poszczególnych odcinków ( segmentów ) ciała , które  są nie tknięte zmianami patologicznymi który:

1. zapewnia optymalną stabilność
2. wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego do jego utrzymania
3. stwarza warunki do optymalnego ułożenia narządów wewnętrznych

Dlatego tak ważne jest wyrobienie u dzieci nawyku prawidłowej postawy w trakcie zabaw ruchowych, ćwiczeń gimnastycznych i  korekcyjnych dostosowanych do wieku i możliwości psychoruchowych dzieci.

Bibliografia :

T. Kasperczyk „Wady postawy ciała „ – diagnostyka i leczenie , Kraków 1994, 2004

D. Trzcińska „ Gimnastyka korekcyjno – kompensacyjna w przedszkolu „ Warszawa 2005

E. Zeyland – Malawka  „ Ćwiczenia korekcyjne” Gdańsk 2003

M. Kutzner – Kozińska  „ Korekcja wad postawy „ WSiP

„Postawa ciała człowieka i metody jej oceny „ pod red. J.Ślężyńskiego AWF, Katowice 1992

Opracowała :

Anna Nowak